Cuộc đua giữa hai gã khổng lồ trong làng GIS vẫn liên tục tiếp diễn. Cả ESRI và cộng đồng mã nguồn mở luôn tìm cách tăng tốc để đưa ra nhiều tính năng mới tốt hơn, hiệu quả hơn và làm cho phần mềm chạy nhanh hơn. Phần 2 của bài viết sẽ mô tả game đấu thứ 10 đến game 18 trong trận so găng giữa ArcGIS và QGIS.

⑩ Kho vũ khí Geostatistical Toolbox của ArcGIS được trao vương miện về khả năng dạy thống kê

Bạn đã bao giờ thử lắp ráp đồ nội thất mà không có hướng dẫn sử dụng? Thực tế là không thể, phải không?

Khi bạn chạy các công cụ trong Geostatistical Toolbox của ArcGIS, các hướng dẫn và giải thích đầu ra rõ ràng đến mức một đứa trẻ có thể hiểu kết quả.

Ví dụ:

Khi bạn chạy Moran I, đầu ra báo cáo sẽ đưa ra lời giải thích ngắn gọn. Bạn biết liệu dữ liệu của bạn có tương quan tự động hay không.

Trong QGIS, muốn làm vậy bạn phải tìm hiểu thật kỹ các công cụ từ trước. Điều này dường như hợp logic vì phải học thì mới làm được. Tuy vậy, chiếc đĩa bạc lại được trao cho ArcGIS 10 vì nó giúp bạn không phải tốn công học trước.

Các công cụ hồi quy khám phá trong ArcGIS được thực hiện tốt vì các đầu ra cho phép người dùng kết nối thống kê với dữ liệu của họ. Điều này tiết kiệm thời gian cho các nhà phân tích.

Bộ công cụ Group Stats Plugin trong QGIS rất gọn gàng. Nó giống như một trình tạo bảng Pivot tương tác được tích hợp trong QGIS. Các cột là loại thống kê của bạn (trung bình, tối thiểu, phương sai, v.v.), hàng là các lĩnh vực phân loại như tên địa điểm hoặc lưu vực sông. Thêm một trường giá trị và nhấn nút tính toán. Voila, bảng Pivot của bạn được tạo ra.

Thầm lặng trong chân không vũ trụ, các vệ tinh thu thập tín hiệu điện từ về bề mặt trái đất một cách chủ động hay thụ động. Những vệ tinh như Sentinel-2 và Landsat-8 khiến dữ liệu trở nên dễ tiếp cận hơn cho các nhà phân tích GIS.

QGIS và ArcGIS trình diễn hàng tá công cụ phân tích ảnh viễn thám. Một số chúng khá đơn giản như dụng cụ phổ thông cầm tay, nhưng một số khác lại mạnh mẽ tựa các máy công nghiệp.

Bộ plugin Semi-automatic Classification (phân tích bán tự động) của QGIS cho phép bạn tải ảnh Landsat về và phân loại chúng theo kiểu bán tự động. Công cụ Orfeo phục vụ một loạt đồ nghề như bộ lọc, xử lý và quản trị dữ liệu raster. LASTools cũng có thể được tích hợp vào hệ thống để làm việc với dữ liệu LiDAR. Chúng tôi thấy việc cài đặt tool này hơi khó chịu nhưng LASTools thực sự là một món hàng chất lượng.

Trong khi đó, ArcGIS 10.1 đưa vào thanh công cụ xử lý ảnh với một loạt đồ nghề cần thiết cho việc tạo mẫu, phân loại có kiểm định và không kiểm định, tăng cường độ phân giải ảnh, hiệu chỉnh sáng tối, tương phản và độ trong. Bộ tiện ích LAS Dataset (LASD) tuy hơi "dị" nhưng vẫn hoàn thành tốt bổn phận của mình.

Trong game đấu thứ 11 này, không ai tỏ ra xuất sắc hơn cả. Theo cảm nhận của chúng tôi, QGIS vẫn mang dáng dấp của chuyên gia viễn thám hơn là ArcGIS.

⑫ Định tuyến chuyến đi câu tiếp theo của bạn với công cụ ArcGIS Network Analyst

Định tuyến là một việc mà ai cũng phải làm ít nhất một lần trong đời.

- Quán bia nào gần nhất với vị trí của bạn?

- Tuyến đường nào giúp đi mua bia nhanh nhất?

Đây là một ví dụ định tuyến từ Las Vegas tới Grand Canyon.

Trong ArcGIS, bạn sẽ sử dụng công cụ Network Analyst và lớp dữ liệu đường giao thông. Việc xây dựng một mạng lưới đường giao thông "sạch" đúng chuẩn thực sự là một thách thức. Tuy nhiên, khi đã xong rồi thì bạn sẽ chỉ việc dấn ga và chạy chiếc động cơ ArcGIS của mình.

Trong QGIS, bạn sẽ dùng plugin Road Graph. QGIS thiếu vắng một số công cụ so với ArcGIS Network Analyst như Location-Allocation, New OD Cost Matrix... Xét tổng thể, ArcGIS Network Analyst là nhà vô địch trong game đấu thứ 12 này.

⑬ Làm việc trực tiếp với sơ đồ khối như big boss bằng công cụ ArcGIS Model Builder

Bạn có muốn lái chiếc phi cơ của mình ở chế độ bay tự động? Hãy liên tưởng trong 1 giây:

Khi bạn phải thực thi hàng loạt các lệnh dư thừa theo một lịch trình đã định sẵn, bạn vẫn có thể mặc khăn tắm mà hoàn thành công việc một cách dễ dàng.

Và ArcGIS Model Builder là cách trực quan nhất, ngon ăn nhất cũng như thực dụng nhất để tự động hóa quy trình phân tích.

Bạn liên kết các bộ công cụ có sẵn trong Model Builder để tự động hóa các quy trình. Chúng có các vòng lặp để thực hiện nhiều tác vụ khác nhau cho những ứng dụng khác nhau. Chỉ cần kéo-thả các công cụ trong sơ đồ mô hình của bạn, kết nối chúng lại và chạy. Thật ngon ăn.

Giờ bạn tiến thêm 1 bước nữa, đó là kết xuất (export) sơ đồ của mình và chia sẻ với nhóm cộng tác; hoặc xuất ra dạng mã Python và chỉnh sửa lại đoạn mã này cho phù hợp hơn.

Bộ công cụ ArcGIS script cho bạn thực thi mã nguồn Python thông qua Arcpy module. Lập trình Arcpy siêu đơn giản bởi các lệnh của ArcGIS có cùng tên với mã lệnh Arcpy. Nhờ đó bạn có thể gần như tự động hóa tất cả mọi thứ.

Giờ chúng ta ngó xem QGIS đang ở đâu?

QGIS cũng có các chức năng tương tự như ArcGIS Model Builder và chúng được gói trong QGIS Graphical Modeler.

Sử dụng QGIS sẽ khiến bạn hơi bực đấy vì QGIS thường xuyên bị lỗi khiến bạn phải liên tục lưu lại sơ đồ của mình (save...). Nếu không lưu thường xuyên, bạn sẽ phải hối hận. Mặc dù vậy, cuối cùng thì bạn cũng đạt được mục đích của mình.

Chúng tôi "khoái" Model Builder và yêu ArcPy. Đây là một trong 2 điểm sáng chói của ArcGIS.

⑭ Thiết kế các siêu phẩm bản đồ với ArcGIS và QGIS

Những người hoài nghi mã nguồn mở thường nghĩ rằng ArcGIS là cách duy nhất bạn có thể tạo ra các bản đồ đẹp.

Nhưng QGIS là một lựa chọn khả thi để tạo ra những kiệt tác bản đồ. Giao diện bản đồ của QGIS với tên gọi Print Composer hoạt động tương tự như các ứng dụng khác.

Khi bạn thiết kế ký hiệu và làm nhãn bản đồ trên layout của mình, bạn bỗng nhận ra QGIS thực sự là giấc mơ của những nhà thiết kế bản đồ.

Ở bên kia chiến tuyến, ArcGIS Layout chính là công cụ xây dựng biểu mẫu bản đồ và kết xuất kết quả. ArcGIS có thể xuất bản đồ ra vô số định dạng như PDF, JPG, SVG, AI, PNG, EPS và EMF. Giao diện của ArcGIS Layout rất thực dụng. Nó hàm chứa nhiều công cụ để gán nhãn, xây dựng bản đồ và liên kết các lớp dữ liệu một cách dễ dàng.

Chúng tôi thích cả hai công cụ này vì chúng đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật.

⑮ Tạo các biểu tượng làm rung động con tim người dùng với QGIS

Người dùng ArcGIS được cung cấp hàng loạt các kiểu ký hiệu khi chạy chương trình. Chúng tôi thích cách phân loại ký hiệu của ArcGIS theo đặc tính hiển thị (giao thông, khu công nghiệp, đất, thời tiết...). Đây là một điểm nhấn đáng kể. Các bộ ký hiệu sẵn có trong ArcMap được thiết kế đẹp, hữu ích và phong phú.

QGIS tỏ ra lạc nhịp trên bản nhạc thư viện ký hiệu. Đời sẽ như mơ nếu QGIS cung cấp cho người dùng những bộ ký hiệu như đường sắt hay bộ chải nét cho polygon. Dẫu sao, bạn vẫn có thể tải về và ném chúng vào bộ thư viện ký hiệu của chương trình.

Khi QGIS được nạp lên, nó tạo ra một nền tảng giống như bộ ký hiệu chải nét polygon có trong Adobe Photoshop. Hay hơn nữa, nó còn có nhiều lựa chọn hiệu ứng hơn cả Photoshop như lighten, screen, dodge, addition, darken, multiply, burn, overlay, softlight, hardlight và difference.

Gradient fills (một dạng đổ màu có mức xám độ biến đổi đều theo một hướng nào đó từ cao xuống thấp) trên QGIS mang đến cho người dùng một thiên đường sáng tác. Bạn có thể tạo các kiểu đổ màu đơn giản với 2 hay nhiều màu, thêm hướng đổ (theo chiều ngang, đứng, đường chéo, hoặc hình nón) và lưu lại kiểu dáng dưới dạng tập tin QML.

Tuy nhiên, lớp kem trên chiếc bánh sinh nhật lại chính là công cụ Color Picker. Ý tưởng đơn giản này giúp bạn dễ dàng chọn màu ưa thích cho việc phối màu, khỏi cần phải nhập giá trị màu cho tổ hợp RGB.

QGIS có nhiều cách biểu đạt ký hiệu tiên tiến, ArcGIS thực dụng và dọn cỗ sẵn cho người dùng một cách tiện lợi. Chúng tôi thích cả 2 phần mềm này.

⑯ Thiết kế các siêu ghi chú và nhãn bản đồ trên QGIS

QGIS cho khả năng thiết kế và bố trí nhãn bản đồ vô cùng siêu việt. Đây thực sự là một hệ thống nâng tầm cho thiết kế đồ họa bản đồ.

- Thiết kế văn bản, ký tự với hiệu ứng điểm sáng;

- Làm nổi bật các nhãn với hiệu ứng bóng đổ;

- Thay đổi độ trong, phương án trộn màu và mở rộng biên ký tự.

Những khác biệt tinh tế này khiến các nhãn và ký tự của bạn nổi bật lên.

Trong khi đó, ArcGIS thiếu vắng một số hiệu ứng đẹp cho trình bày nhãn và ký tự. Bạn sẽ phải dùng thêm bộ công cụ bổ sung trong phần mở rộng ArcGIS Maplex mới có thể bù đắp phần nào sự thiếu vắng này. Với Maplex, bạn sẽ kiểm soát được hoàn toàn cách đặt các nhãn, đưa chúng vào đúng vị trí mong muốn và điều chỉnh kích thước in ra. Việc làm cong hoặc viết các nhãn song song với nhau cũng có thể được ArcGIS thực hiện một cách khôn ngoan.

Công cụ vẽ đối tượng giúp ArcGIS thi triển khả năng kiểm soát các nhãn bản đồ. 

QGIS cho các nhãn một diện mạo đẹp đẽ nhưng điểm cộng về khả năng bố trí vị trí và thuộc tính của nhãn lại thuộc về ArcGIS.

⑰ Trở lại thế thượng phong với Data Driven Pages

Nếu bạn kinh doanh dữ liệu bản đồ, Data Driven Pages của ArcGIS hẳn là sự lựa chọn không tồi. Đây thực sự là kho "hàng" nóng giúp tự động hóa nhiều công đoạn.

Phần chỉ mục lớp (Index Layer) giúp tạo các trang riêng lẻ. Thanh công cụ Data Driven Pages và Cartographer Toolbox xứng danh bộ đôi "song kiếm hợp bích" cho việc chế tác các ấn phẩm.

Thanh công cụ Cartographer Toolbox cho phép tạo cả dải bản đồ. Nếu bản đồ của bạn chạy dài trên nhiều lưới chiếu, bạn nên sử dụng công cụ tính toán Calculate UTM Zone của chương trình.

Bên kia, công cụ Composer của QGIS cho khả năng tạo bộ atlas bản đồ rất xuất sắc.

Sử dụng nút lệnh Atlas Generation, hãy lựa chọn các lớp bản đồ của mình để QGIS giúp bạn làm nốt phần sản phẩm còn lại. Các trường thông tin trong những lớp bản đồ đó sẽ được dùng để tạo nhãn và ghi chú. Mỗi trang sẽ được tạo cho từng đối tượng.

Atlas chạy êm và QGIS Atlas được đánh giá ngang ngửa với ArcGIS Data Driven Pages.

⑱ Tời neo và ra khơi với hai mái chèo ArcGlobe và ArcScene

Đã đến lúc bước ra khỏi thế giới 2D!

ArcGlobe và ArcScene là hai chương trình độc lập sử dụng phần mở rộng 3D Analyst. Chúng cho bạn khả năng đặc biệt để tiến sâu vào thế giới 3D.

ArcScene cho phép làm việc với một phạm vi không gian nhỏ, phóng đại chiều đứng các đối tượng và biến tham số z-factor trở nên thân thuộc với bạn hơn.

ArcGlobe cho phép bạn "chơi" với bộ dữ liệu lớn hơn, thậm chí ở quy mô toàn cầu. Phần mềm thổi hồn vào dữ liệu của bạn với những cú bay lượn hiểm ác trong không gian ảo mà nó tạo ra.

Đuối hơn chút, QGIS chấp nhận thiếu vắng những hỗ trợ cao cấp cho ứng dụng 3D. Phần plugin Qgis2threejs phần nào cho bạn khả năng chơi với 3D. Nó có thể xuất dữ liệu địa hình, hình ảnh và vector trong layout và tống ra ứng dụng WebGIS.

Đừng hy vọng với QGIS bạn có thể làm được những điều hoành tráng như ArcGlobe hay ArcScene. Sân chơi 3D trong hiệp đấu thứ 18 chỉ có một ông chủ duy nhất, đó là ArcGIS.

Hết phần 2

Xem thêm:
Phần 1
Phần 3